Domena nauczania/uczenia się: Treści

Nauczanie to coś więcej niż tylko przekazywanie wiadomości, to tworzenie środowiska uczenia się. Oprócz wiedzy, w tym samym czasie kształtujemy postawy i wyrabiamy umiejętności. Pracujemy na trzech nierozerwalne domenach nauczania/uczenia się. Osobiście bardzo lubię koncept domen, bo pomaga mi zorganizować i zrozumieć rzeczywistość dydaktyczną. Pomaga w decydowaniu czego i w jaki sposób będę nauczał.

Domena kognitywna - Wiadomości. Domena ta skupia się na informacji i możliwości jej zapamiętywania, odtwarzania i używania. [więcej...]

Domena motoryczna - Umiejętności.  Ostatnio bardziej podoba mi się termin SPRAWNOŚCI. Domena ta  skupia się na czynnościach motorycznych. Wszystko co można zrobić, wykonać i związane jest z zaangażowaniem układu mięśniowego. [więcej...]

Domena afektywna - Postawy. Domena ta skupia się na systemie wartości i kształtowaniu osobowości. [więcej...]

Czego nauczamy? Czego uczą się studenci? W rzeczywistości (przynajmniej) tych trzech rzeczy naraz.

Która z domen jest najważniejsza?

Bardzo często przyjmuje się, że szkoła/uczelnia służy przede wszystkim do przekazywania wiadomości. Jednak czasy, kiedy nauczyciel był jedynym źródłem informacji już minęły. Uczniowie  posiadają stosunkowo łatwy dostęp do wielkich księgozbiorów bibliotecznych, powszechny dostęp do internetu dlatego pojmowanie roli nauczyciela jako "skarbnicy wiedzy" powoli powinno odchodzić w zapomnienie. Nie znaczy to, oczywiście, że nauczyciel nie powinien być ekspertem w swojej dziedzinie. "Wiedzieć wszystko" już nie jest ani zadaniem nauczyciela, ani zadaniem studenta. Myślę, że jako ludzkość jesteśmy już na tyle dojrzali, że zrozumieliśmy, iż nie da się wiedzieć wszystkiego.
Niestety, w pospolitym rozumieniu oczekiwań względem studentów i wykładowców ciągle jeszcze dominuje przekonanie, że rolą nauczyciela jest przekazanie faktów, a rolą ucznia jest przyswajanie tych faktów.

Umiejętności, rozumiane jako czynności ruchowe rozwija się w przedszkolu i wczesnej szkole podstawowej, potem w miarę upływu czasu coraz częściej zapominając o tej domenie. Jeśli uczeń nie trafi do szkoły, w której będzie miał praktyki zawodowe to prawdopodobieństwo rozwoju domeny umiejętności ogranicza się... do zajęć wychowania fizycznego. Bo przecież w liceum "trzeba się uczyć", czyli w domyśle zapamiętywać wiadomości! 

Najtrudniej definiowaną domeną są postawy. Szczególnie w szkole, która przeszła falę indoktrynacji temat tworzenia postaw uznawany jest za drażliwy. Dodatkowo dochodzi do tego przekonanie, że "szkoła jest od uczenia, a od wychowywania jest rodzina". To niesłuszne przekonanie, ponieważ tworzenie silnego kręgosłupa moralnego dalekie jest indoktrynacji. 

Nauczanie zbalansowane

Żadna z powyższych domen nie jest najważniejsza. Z dydaktycznego punktu widzenia wszystkie domeny powinny być zrównoważone. Nie da się uczyć wiedzy bez odnoszenia jej do wartości moralnych. Uczenie wiedzy przy pomijaniu umiejętności praktycznych też zaburza proporcje naszego nauczania. Trzy najważniejsze domeny procesu dydaktycznego nakładają się na siebie i nie można nauczać tylko jednej z nich, ignorując pozostałe. Czasami wydaje się trudne włączenie trzech domen na jednych zajęciach, ale (nawet mimowolnie) robimy to zawsze.  Nie da się wyabstrahować jednej z tych domen od pozostałych - w nauczaniu zawsze angażujemy wszystkie trzy.

nieprawdą jest zatem stwierdzenie "Na uniwersytecie uczymy wiedzy, od wychowania jest rodzina". Zawsze podczas nauczania również wychowujemy, nie ideologizujemy. Kształtujemy postawy.

nieprawdą jest zatem stwierdzenie "Na uniwersytecie uczymy wiedzy", bo uczymy również sprawności oraz kształtujemy postawy.

Podstawa kompetencji

Domeny stanowią rusztowanie dla kompetencji.  Kompetencje, które są zdolnością do używania zdobytej wiedzy i sprawności poprzez system internalizowanych wartości. Nie da sie wykształcic kompetencji w czasie jednych zajęć. Nie da się wyksztłacić kompetencji podczas izolowanych zajęć. Kompetencje są dobre dla programu studiów, ewentualnie dla modułu, ale nie dla pojedynczych zajęć.