Dydaktyka - nauka o uczeniu się i nauczaniu

Definicja

Napiszę krótko - nie istnieje jedna, uniwersalna i w pełni akceptowalna definicja dydaktyki. W zależności od punktu widzenia dydaktykę można interpretować w rozmaity sposób, na przykład tak:

1. Dydaktyka to nauka zajmująca się badaniem procesów nauczania i uczenia się oraz badaniem  zależności między nimi. Inaczej można powiedzieć, że dydaktyka zajmuje się kształceniem i samokształceniem.

2. W węższym znaczeniu dydaktyka to nauka badająca relacje zachodzące między nauczającym a uczącym się zachodząca w procesie kształcenia.

Na tym blogu za podstawą definicję dydaktyki przyjąłem szerszą interpretację zaproponowaną w pierwszej definicji.

Cele dydaktyki

1. Zgodnie z przyjętą szerszą definicją, dydaktyka jako nauka dąży do poznania procesów nauczania oraz uczenia się. Stara się zatem:

• opisać oba procesy
• Czym jest uczenie się? Czym jest nauczanie?
• zdefiniować zachodzące w nich prawidłowości
• Co charakteryzuje proces nauczania? Kiedy zachodzi uczenie się, a kiedy nie?
• zrozumieć jakie zmienne wpływają na oba procesy
• Co wpływa na skuteczność nauczania? Co wpływa na jakość kształcenia?
• analizować skutki obu procesów
• Czy nauczanie było skuteczne? Jak zmierzyć jakość uczenia się?
• określić, czy istnieje relacja między nauczaniem a uczeniem się, a jeśli tak to jest jej natura
• Czy uczenie się może zachodzić bez nauczania? Jaki jest wpływ nauczania na proces uczenia się?

2. Dydaktyka wykorzystuje tak zdobytą wiedzę do:

• formułowania ogólnych celów kształcenia. 
• Po co się uczyć? Po co nauczać?
• Robi to zarówno zarówno z perspektywy nauczyciela jak i z perspektywy ucznia. 
• Inaczej można powiedzieć, że stara się określić cele kształcenia oraz samokształcenia
• formułowania zasad nauczania
• Jak skuteczne nauczać? Kiedy uczniowie uczą się?
• doboru treści kształcenia
• Czego nauczać a czego nie i dlaczego?
• organizowania skutecznych systemów/form kształcenia
• na różnych poziomach: od pojedynczych zajęć do ogólnokrajowego systemu kształcenia
• Jakie podejście do nauczania jest najlepsze?
• przewidywania skutków nauczania
• Która metoda jest lepsza? Jakich użyć pomocy dydaktycznych?

Dydaktyka jako nauka

Dydaktyka to nie czarna magia - to nauka. Ani gorsza, ani lepsza od innych nauk. Jest dyscypliną naukową gdyż: 

• posiada własny przedmiot badań
• posługuje się własną terminologię
• wykształciła własną metodologię badań

i co najważniejsze, podlega wszelkim rygorom metody naukowej.

Wbrew powszechnemu mniemaniu uważam, że dobrym dydaktykiem nie trzeba się urodzić. Bycie dobrym nauczycielem/wykładowcą nie jest darem, ale sposobem pracy. Praca ta podlega ściśle określonym regułom, które można badać, analizować, zmieniać, czyli stosować zasady dydaktyki w kształceniu (procesie dydaktycznym).

Zachęcam do dzielenia się swoimi przemyśleniami w komentarzach pod wpisem.